W poniedziałek, 2 marca 2015 roku gościliśmy na Szlaku Osadnictwa Olęderskiego trzydziestoosobową grupę studentów niderlandystyki UAM w Poznaniu, zrzeszoną w ramach Koła Naukowego „ Oranjes”. To już kolejna wycieczka tego kierunku studiów. Poprzednia odbyła się w maju 2012 roku pod kierunkiem prof. Jerzego Kocha.
Tym razem grupie przewodziła prezes Koła Naukowego p. Martyna Borowska, studentka II roku niderlandystyki. Wycieczka była ukłonem w stronę pani profesor Evelien Keizer z Holandii, wykładającej na co dzień na Uniwersytecie w Wiedniu. Przyjechała do Poznania z czterodniowa wizytą i cyklem swoich wykładów (http://anglistik.univie.ac.at/home/staff-members/keizer/).
Ponieważ w kręgu jej naukowych zainteresowań znajdują się różne typy osadnictwa w Europie, stąd wybór naszej okolicy jako celu wycieczki.
Słoneczny poranek zdawał się być dobrą zapowiedzią wycieczki. Około godziny 10:00 zmieniła się pogoda. Jednak mimo padającego deszczu goście odwiedzili cmentarz olęderski w Nekielce oraz kościółek ewangelicki, gdzie były lepsze warunki do wysłuchania opowieści o historii Nekielskich Olędrów, dawnych mieszkańców, emigracji do Australii i powrotach australijskich potomków Olędrów na ziemię przodków.
W programie wycieczki zaplanowaliśmy też wizytę w Gospodarstwie Agroturystycznym „Chata Olęderska” w Przyborówku k/Wierzyc, dawniej Przyborowskie Olędry. Jest to jedyna w okolicy, spełniająca na co dzień funkcje mieszkalne chata olęderska.
Gospodarze miejsca, państwo Alicja i Rafał Godawa przed dwudziestu laty zakupili położone wśród lasów podupadłe gospodarstwo, z glinianą, jak się wydawało, starą chatą z przeznaczeniem na weekendowy wypoczynek. Podczas prac remontowych ze zdziwieniem odkryli, że chata zbudowana jest z drewna, a jedynie otynkowana gliną wewnątrz i na zewnątrz.
Radość i największe emocje pojawiły się dopiero po odkryciu na belce podtrzymującej sufit napisu „Anno 1798”. To odkrycie uświadomiło gospodarzom jaki skarb stał się ich własnością. Lata ciężkiej pracy, zmierzającej do przywrócenia blasku starej chacie i podniesienia z ruin zabudowań gospodarczych doprowadziły do tego, że od kilkunastu lat jest to ich miejsce stałego zamieszkania, a od kilku, przyjmują również gości w ramach gospodarstwa agroturystycznego. W roku 2014 starania właścicieli zostały docenione przez komisję konkursową, powołaną przez marszałka Województwa Wielkopolskiego. „Chata Olęderska” zdobyła laur najlepszego gospodarstwa agroturystycznego w Wielkopolsce. Gospodarze nie ustają w kontynuowaniu działań, zmierzających do uatrakcyjnienia ich miejsca na ziemi oraz pielęgnowania i propagowania historii olęderskiej poprzez przygotowanie ekspozycji etnograficznej w jednym z pomieszczeń gospodarczych. Te działania odbywają się przy częściowym wsparciu finansowym funduszy Unii Europejskiej, w ramach specjalnie przygotowanego projektu. Prace są zaawansowane, o czym przekonali się studenci Koła Naukowego „Oranjes”. W ostatni weekend marca nastąpi otwarcie wystawy. Będzie jej towarzyszyć cykl wykładów p. Witolda Przewoźnego z Muzeum Etnograficznego w Poznaniu na temat historii olędrów na ziemiach polskich oraz prezentacja audiowizualna niżej podpisanego „Cmentarze olęderskie wołają o ratunek. Podzwonne, czy nekielska alternatywa?”
Podczas wizyty w „Chacie Olęderskiej” studenci mogli zapoznać się z udostępnioną przez Gminę Nekla wystawą autorstwa p. Witolda Przewoźnego „Nekielskie Olędry. W kręgu pracy, wiary i nadziei”, przygotowaną w 2012 roku w ramach projektu „Olęderskim szlakiem. Przeszłość dla przyszłości”, zrealizowanego przez Nekielskie Stowarzyszenie Kulturalne i Gminę Nekla. Wystawa będzie towarzyszyła uroczystościom w dniach 27-30 marca 2015 roku (https://www.facebook.com/nekielskieoledry).
Gościnność gospodarzy sprawiła, że zziębnięci turyści mogli ogrzać się gorącą herbatą i poczęstować własnoręcznie upieczonymi przez p. Alę ciasteczkami. Kulminacyjnym akcentem pobytu było zwiedzanie z pietyzmem zrewaloryzowanych i gustownie urządzonych wnętrz 217-letniej chaty olęderskiej. Wszyscy z wielką uwagą wysłuchali opowieści pani Alicji o zmaganiach z wyzwaniami, jakie stawały przed właścicielami w procesie ratowania zabytkowej chaty. Dzisiaj otrzymała drugie życie i jest przykładem sukcesu osiągniętego przez umiejętne połączenie znajomości tematu, pasji i konsekwencji w dążeniu do celu, którym było uratowanie zabytku budownictwa drewnianego sprzed ponad dwóch stuleci. Chata w Przyborowskich Olędrach miała wielkie szczęście, że trafiła w ręce świadomych i wrażliwych ludzi, w przeciwieństwie do podobnej chaty olęderskiej z 1780 roku w pobliskim Rakowie (http://oledry.nekla.pl/news/f_rakowochata.php), która została rozebrana w czerwcu 2009 roku.
Wizyta studentów oraz p. prof. Evelien Keizer zakończyła się zaprezentowaniem otoczenia gospodarstwa, oraz miłymi, niekończącymi się rozmowami. Studenci wyjeżdżali z Przyborówka w doskonałych nastrojach. Poza wrażeniami, sprzyjała temu nareszcie słoneczna pogoda.
Ostatnim etapem wycieczki był powrót do Barczyzny w gminie Nekla, w której uczestnicy zapoznali się z cmentarzykiem olęderskim w centrum miejscowości oraz historią prac renowacyjnych. Następnie udali się do hotelu Barczyzna, gdzie czekał na nich smaczny posiłek. Po godzinie 15:00 studenci udali się w drogę powrotną do Poznania.
Jerzy Osypiuk
